Rzetelne materiały i informacje o tym, jak weryfikować treści zamieszczane w internecie w okresie przedwyborczym, o szeroko pojętej dezinformacji oraz bezpiecznych wyborach.

Baza wiedzy wyborczej

Obserwacje wyborów na świecie pokazują, jak ważne jest cyberbezpieczeństwo. Już w 2016 skandal związany z ujawnieniem wykradzionych e-maili Hillary Clinton wstrząsnął amerykańską sceną polityczną.  W ciągu prawie 10 lat, które minęły od tego skandalu, można było zaobserwować rosnącą aktywność cyberprzestępców i aktorów dezinformacji. 
W ramach zabezpieczenia przed cyberzagrożeniami wyborów prezydenckich w 2025 r. powstał program Parasol wyborczy. Jednym z jego elementów jest serwis moje.cert.pl, stworzony przez zespół CERT Polska działający w ramach NASK. 
Jest on adresowany do administratorów infrastruktury teleinformatycznej, w szczególności stron internetowych.  
W moje.cert.pl można: 
<ul>
<li data-leveltext="•" data-font="Aptos" data-listid="4" data-list-defn-props="{&quot;335551671&quot;:0,&quot;335552541&quot;:1,&quot;335559685&quot;:1070,&quot;335559991&quot;:710,&quot;469769226&quot;:&quot;Aptos&quot;,&quot;469769242&quot;:[8226],&quot;469777803&quot;:&quot;left&quot;,&quot;469777804&quot;:&quot;•&quot;,&quot;469777815&quot;:&quot;hybridMultilevel&quot;}" data-aria-posinset="0" data-aria-level="1">zamówić bezpłatne skanowanie bezpieczeństwa wszystkich swoich domen </li>
</ul>
<ul>
<li data-leveltext="•" data-font="Aptos" data-listid="4" data-list-defn-props="{&quot;335551671&quot;:0,&quot;335552541&quot;:1,&quot;335559685&quot;:1070,&quot;335559991&quot;:710,&quot;469769226&quot;:&quot;Aptos&quot;,&quot;469769242&quot;:[8226],&quot;469777803&quot;:&quot;left&quot;,&quot;469777804&quot;:&quot;•&quot;,&quot;469777815&quot;:&quot;hybridMultilevel&quot;}" data-aria-posinset="1" data-aria-level="1">uzyskać informacje na temat wycieków haseł użytkowników w swojej domenie. W przypadku wykrycia, że doszło do wycieku, wysyłane jest powiadomienie. </li>
</ul>
<ul>
<li data-leveltext="•" data-font="Aptos" data-listid="4" data-list-defn-props="{&quot;335551671&quot;:0,&quot;335552541&quot;:1,&quot;335559685&quot;:1070,&quot;335559991&quot;:710,&quot;469769226&quot;:&quot;Aptos&quot;,&quot;469769242&quot;:[8226],&quot;469777803&quot;:&quot;left&quot;,&quot;469777804&quot;:&quot;•&quot;,&quot;469777815&quot;:&quot;hybridMultilevel&quot;}" data-aria-posinset="2" data-aria-level="1">otrzymywać informacje o infekcjach szkodliwym oprogramowaniem i innych zagrożeniach w swoich sieciach. </li>
</ul>
Narzędzie to może być szczególnie przydatne komitetom wyborczym.  
<h3>Skanowanie domen </h3>
Korzystając z moje.cert.pl, można upewnić się, że żadna z dawno nieużywanych podstron w domenie komitetu wyborczego nie zawiera podatności pozwalających np. na podmianę treści, co pozwala minimalizować ryzyko strat wizerunkowych, ale też wycieku danych czy pobrania wrażliwych treści.   
Odpowiednia konfiguracja domeny wyklucza także możliwość poszycia się pod nią. Zabezpiecza to przed sytuacją, w której ktoś mógłby wysyłać kompromitujące wiadomości e-mail z adresów w domenie komitetu wyborczego. 
<h3>Wycieki haseł </h3>
Wycieki haseł mogą mieć katastrofalne skutki dla kampanii. Upublicznione hasła mogą być stosowane także w innych serwisach. Oznacza to, że cyberprzestępca zyskuje dostęp nie tylko do zasobów zgromadzonych na stronach sztabu, ale także do innych usług, z których korzysta właściciel hasła. 
Powiadomienie o wycieku hasła pozwala szybko minimalizować potencjalne straty. A czas w tym przypadku może mieć kluczowe znaczenie. 
<h3>Informacje o zagrożeniach </h3>
Przeskanowanie domeny nie oznacza, że będzie ona już zawsze bezpieczna. Nowe zagrożenia pojawiają się w sieci każdego dnia i należy zachować czujność. Z moje.cert.pl informacje o infekcjach szkodliwym oprogramowaniem i innych zagrożeniach są wysyłane natychmiast po ich wykryciu. Podobnie jak w przypadku wycieku haseł pozwala to podjąć natychmiastowe działania. 
<h3>Informacje techniczne </h3>
Do skanowania stron w serwisie moje.cert.pl wykorzystuje się znane już narzędzie Artemis, którym zbadano dotychczas ponad 1,15 mln domen i subdomen. Regularne skanowanie pozwala monitorować i podnosić poziom bezpieczeństwa. Uzyskane wyniki nie są w żaden sposób upubliczniane, a jedynie niezwłocznie przekazywane administratorom. Dzięki temu zyskują oni cenną wiedzę na temat wykrytych podatności i mogą wykorzystać ją w celu poprawy bezpieczeństwa systemów. Co ważne, w ramach ponownych testów zespół CERT Polska sprawdza, czy zostały wdrożone niezbędne poprawki. 
Dostępne za pomocą moje.cert.pl informacje o wyciekach danych czy infekcjach złośliwym oprogramowaniem są czerpane z szerokich źródeł, w tym z własnych działań operacyjnych i narzędzi CERT Polska. Jednym z nich jest n6 <a href="https://cert.pl/n6/">Network Security Incident eXchange</a>. Dziennie n6 przetwarza kilka milionów zdarzeń. Każde z nich jest filtrowane zgodnie z adresami IP czy zdefiniowanymi wcześniej domenami. Udostępniane dane dotyczą m.in. infekcji szkodliwym oprogramowaniem, hostowania szkodliwej treści (np. phishing), czy podatności w aplikacjach dostępnych z internetu. 
Moje.cert.pl zostało uruchomione testowo w ostatnim kwartale 2024 roku. Dziś serwis jest w pełni funkcjonalny i dostępny dla każdego zarejestrowanego użytkownika. 
 
Źródła: 
<ul>
<li data-leveltext="" data-font="Symbol" data-listid="2" data-list-defn-props="{&quot;335552541&quot;:1,&quot;335559685&quot;:720,&quot;335559991&quot;:360,&quot;469769226&quot;:&quot;Symbol&quot;,&quot;469769242&quot;:[8226],&quot;469777803&quot;:&quot;left&quot;,&quot;469777804&quot;:&quot;&quot;,&quot;469777815&quot;:&quot;hybridMultilevel&quot;}" data-aria-posinset="1" data-aria-level="1"><a href="https://apnews.com/article/moscow-north-america-ap-top-news-hillary-clinton-phishing-addc2727b0b04c1d80ab6ca30c4dc77e">https://apnews.com/article/moscow-north-america-ap-top-news-hillary-clinton-phishing-addc2727b0b04c1d80ab6ca30c4dc77e</a> </li>
</ul>
<ul>
<li data-leveltext="" data-font="Symbol" data-listid="2" data-list-defn-props="{&quot;335552541&quot;:1,&quot;335559685&quot;:720,&quot;335559991&quot;:360,&quot;469769226&quot;:&quot;Symbol&quot;,&quot;469769242&quot;:[8226],&quot;469777803&quot;:&quot;left&quot;,&quot;469777804&quot;:&quot;&quot;,&quot;469777815&quot;:&quot;hybridMultilevel&quot;}" data-aria-posinset="2" data-aria-level="1"><a href="https://www.gov.pl/web/cyfryzacja/program-ochrony-wyborow-przed-cyberzagrozeniami-i-dezinformacja">https://www.gov.pl/web/cyfryzacja/program-ochrony-wyborow-przed-cyberzagrozeniami-i-dezinformacja</a> </li>
</ul>
<ul>
<li data-leveltext="" data-font="Symbol" data-listid="2" data-list-defn-props="{&quot;335552541&quot;:1,&quot;335559685&quot;:720,&quot;335559991&quot;:360,&quot;469769226&quot;:&quot;Symbol&quot;,&quot;469769242&quot;:[8226],&quot;469777803&quot;:&quot;left&quot;,&quot;469777804&quot;:&quot;&quot;,&quot;469777815&quot;:&quot;hybridMultilevel&quot;}" data-aria-posinset="3" data-aria-level="1"><a href="https://moje.cert.pl/">https://moje.cert.pl</a> </li>
</ul>

Elementem Parasola wyborczego chroniącego wybory w 2025 r.  jest serwis moje.cert.pl, stworzony przez zespół CERT Polska.

Moje.cert.pl jako element programu ochrony wyborów 

<h2>Techniki wpływania na wyniki wyborów – wstęp<span class="EOP SCXW166949004 BCX0" data-ccp-props="{&quot;134233117&quot;:false,&quot;134233118&quot;:false,&quot;134245418&quot;:true,&quot;134245529&quot;:true,&quot;201341983&quot;:0,&quot;335551550&quot;:1,&quot;335551620&quot;:1,&quot;335559685&quot;:0,&quot;335559737&quot;:0,&quot;335559738&quot;:360,&quot;335559739&quot;:80,&quot;335559740&quot;:259}"> </h2>
Rok 2024, uznawany za największy rok wyborczy w historii, dostarczył danych umożliwiających analizę ogólnych zjawisk i technik wpływania na procesy wyborcze. Dzięki rozwojowi technologii niepotrzebne są bezpośrednie ingerencje, a całą operację można prowadzić zdalnie. Główną przestrzenią działania stały się media społecznościowe. To tam toczy się w tej chwili debata – nie tylko polityczna – i to tam, w dużej mierze kształtowana jest opinia publiczna. 
<h2>Techniki wpływania na wyniki wyborów – ogólna perspektywa </h2>
Na podstawie obserwacji wyborów, które odbyły się w 2024 można wyodrębnić kilka głównych technik używanych w celu wywierania wpływu na ich wynik. Oczywiście repertuar stosowanych środków jest dużo bogatszy i dostosowywany do konkretnych sytuacji. Większość z nich można jednak umieścić w ramach poniższych kategorii. 
Główne techniki obcych ingerencji w procesy wyborcze: 
<ul>
<li data-leveltext="" data-font="Symbol" data-listid="6" data-list-defn-props="{&quot;335552541&quot;:1,&quot;335559685&quot;:720,&quot;335559991&quot;:360,&quot;469769226&quot;:&quot;Symbol&quot;,&quot;469769242&quot;:[8226],&quot;469777803&quot;:&quot;left&quot;,&quot;469777804&quot;:&quot;&quot;,&quot;469777815&quot;:&quot;hybridMultilevel&quot;}" data-aria-posinset="1" data-aria-level="1">Tworzenie stron podszywających się pod strony informacyjne. Strony takie często udają media lokalne. W ramach tej techniki wykorzystuje się generatywną sztuczną inteligencję. </li>
</ul>
<ul>
<li data-leveltext="" data-font="Symbol" data-listid="6" data-list-defn-props="{&quot;335552541&quot;:1,&quot;335559685&quot;:720,&quot;335559991&quot;:360,&quot;469769226&quot;:&quot;Symbol&quot;,&quot;469769242&quot;:[8226],&quot;469777803&quot;:&quot;left&quot;,&quot;469777804&quot;:&quot;&quot;,&quot;469777815&quot;:&quot;hybridMultilevel&quot;}" data-aria-posinset="2" data-aria-level="1">Zalewanie organizacji fact-checkingowych i instytucji prośbami o weryfikację treści. Prezentowane materiały są zazwyczaj fałszywe i mają na celu odwrócenie uwagi od prawdziwej operacji. </li>
</ul>
<ul>
<li data-leveltext="" data-font="Symbol" data-listid="6" data-list-defn-props="{&quot;335552541&quot;:1,&quot;335559685&quot;:720,&quot;335559991&quot;:360,&quot;469769226&quot;:&quot;Symbol&quot;,&quot;469769242&quot;:[8226],&quot;469777803&quot;:&quot;left&quot;,&quot;469777804&quot;:&quot;&quot;,&quot;469777815&quot;:&quot;hybridMultilevel&quot;}" data-aria-posinset="3" data-aria-level="1">Aktywność w mediach społecznościowych. Treści publikowane są zarówno przez ludzi jak i siatki botów. </li>
</ul>
<ul>
<li data-leveltext="" data-font="Symbol" data-listid="6" data-list-defn-props="{&quot;335552541&quot;:1,&quot;335559685&quot;:720,&quot;335559991&quot;:360,&quot;469769226&quot;:&quot;Symbol&quot;,&quot;469769242&quot;:[8226],&quot;469777803&quot;:&quot;left&quot;,&quot;469777804&quot;:&quot;&quot;,&quot;469777815&quot;:&quot;hybridMultilevel&quot;}" data-aria-posinset="4" data-aria-level="1">Wykorzystanie influencerów. Niektórzy z nich świadomie szerzą treści dezinformacyjne, inni są manipulowani. </li>
</ul>
W dalszej części tekstu powyższe techniki zostaną omówione bardziej szczegółowo. 
<h2>Techniki wpływania na wyniki wyborów – omówienie </h2>
<h3>Fałszywe strony internetowe </h3>
Jedną z najbardziej popularnych strategii wpływania na wybory jest tworzenie fałszywych stron internetowych, które mają przypominać strony newsowe. Istnieją tutaj dwie główne techniki. Albo tworzy się strony do złudzenia przypominające popularne serwisy informacyjne. Albo uruchamia zupełnie nowe witryny – w tym wypadku najczęściej podszywające się pod strony mediów lokalnych. 
W witrynach publikowane są materiały zaprojektowane na polaryzowanie społeczeństwa. Wykorzystuje się panujące w danym państwie nastroje, aby jak najlepiej grać na emocjach odbiorców. 
Strony te zakładane są na długo przed wyborami i wypełniane „zwyczajną” treścią. W odpowiednim momencie zamieszcza się na nich dezinformacyjny materiał i wykorzystuje media społecznościowe w celu jego rozpropagowania. 
<h4>Wykorzystanie AI </h4>
Znacznym ułatwieniem w stosowaniu tej techniki okazał się rozwój AI. Jej użycie ogranicza się do bardzo prostego zadania – zapełniania stron treścią. Serwis, który istnieje od lat i ma wiele archiwalnych artykułów wzbudza większe zaufanie niż taki założony kilka dni wcześniej. Sprawia to, że treści dezinformacyjne zamieszczone na takiej stronie są trudniejsze do zweryfikowania i mogą trafić do szerszej grupy odbiorców. Tylko najbardziej dociekliwi użytkownicy sieci zadadzą sobie trud przejrzenia archiwalnych publikacji i oceny ich jakości. 
<h3>Utrudnianie pracy fact-checkerów </h3>
Za utrudnianie pracy fact-checkerów odpowiada m.in. rosyjska operacja „Overload”. Polega ona na produkowaniu dużych ilości treści, zamieszczaniu ich w mediach społecznościowych, a następnie „zalewaniu” organizacji i instytucji fact-checkingowych prośbami o ich weryfikację.  
Treści te nierzadko bywają wręcz nonsensowne, natomiast aktorzy dezinformacji bezwzględnie domagają się ich sprawdzenia. Dynamika relacji w mediach społecznościowych sprawia, że odmowa zajęcia stanowiska stanowi dla części użytkowników dowód na to, że „organizacje boją się prawdy”.  
Oprócz zdyskredytowania pracy fact-checkerów, którym w następstwie tej operacji można zarzucić zajmowanie się treściami nieistotnymi, technika ta ma jeszcze jeden ważny cel. Organizacje zajęte sprawdzaniem nic nieznaczących wątków mogą w zalewie informacji nie dostrzec tych naprawdę ważnych. 
<h3>Aktywność w mediach społecznościowych </h3>
Za sukcesy kampanii dezinformacyjnych zaprojektowanych aby wpływać na wyniki wyborów, w ogromnej mierze odpowiadają media społecznościowe. Wszelkie opisane tutaj techniki wykorzystują je do promowania wcześniej stworzonych przekazów. Utrudnianie pracy fact-checkerów dzieje się w przestrzeni social mediów. Są one również używane do rozpropagowywania treści zamieszczonych na fałszywych stronach internetowych. 
Ale to nie jedyna działalność aktorów dezinformacji w social mediach.  
<h4>Ludzie </h4>
Dezinformacja w mediach społecznościowych to również pisanie komentarzy, a nawet zamieszczanie prześmiewczych memów. Przykład rumuński pokazuje, że treści nie muszą bezpośrednio promować wybranego kandydata, przekaz podprogowy sprawdza się równie dobrze. 
Dzięki przeciekowi z Social Design Agency (SDA), czyli agencji powiązanej z rosyjskim rządem specjalizującej się w kampaniach dezinformacyjnych, wiadomo, że podczas kampanii do Parlamentu Europejskiego wyprodukowano prawie 40 tysięcy jednostek treści w przeciągu pierwszych czterech miesięcy 2024 r. Ludzie pracujący przy tego typu kampaniach to nie hobbyści, a pracownicy, którzy mają z góry narzucone „targety”, aby skutecznie bombardować przestrzeń informacyjną stronniczymi treściami. 
Działają oni nie tylko w przestrzeniach ogólnych jak np. komentarze pod postami i artykułami popularnych serwisów. Ich aktywność można też zaobserwować na grupach lokalnych i tych zrzeszających hobbystów. 
<h4>Boty </h4>
Rozprzestrzenianie treści dezinformacyjnych wspierane jest także przez odpowiednio przygotowane zautomatyzowane siatki botów. Promują one wybrane treści komentując je i udostępniając na masową skalę. Z uwagi na coraz lepsze algorytmy platform społecznościowych nastawione na ich wykrywanie, współczesne siatki botów nie są już tylko prymitywnymi maszynami do postowania treści. Są to dobrze przygotowane konta – wykreowane przez AI lub kupione od wyspecjalizowanych agencji. 
<h3>Influencerzy </h3>
Infuencerzy w świecie mediów społecznościowych to supergwiazdy. Ich opinia ma ogromne znaczenie dla rzeszy ich fanów i odbija się w świecie wirtualnym szerokim echem. Dlatego są oni niezwykle cennym zasobem w procesie wpływania na wynik wyborów. Trzeba zauważyć, że bardzo trudno jest odróżnić tych, którzy głoszą własne poglądy – nawet kontrowersyjne, od tych którzy działają na zlecenie obcych sił.  
<h2>Aktorzy wpływu </h2>
Każde wybory niosą ze sobą potencjał zmiany, stąd też procesy te są uważnie obserwowane przez wszystkie rządy, zwłaszcza państw ościennych. Są jednak aktorzy, którzy próbują ingerować w procesy wyborcze na szeroką skalę. W tym kontekście najczęściej wymienia się mocarstwa – czyli Rosję i Chiny, ale także Iran. 
<h2>Podsumowanie </h2>
Techniki wpływania na wyniki wyborów ewoluują i są odpowiednio dostosowywane pod każdą sytuację. Na Słowacji zastosowano np. deepfake rozmowy dotyczącej planowanej podwyżki cen piwa. Stosowanie tych opisanych powyżej zostało zaobserwowane i udokumentowane w kilku procesach wyborczych w roku 2024. Ten artykuł należy traktować jako ogólne zarysowanie ram problemu. Kolejne odsłony cyklu przedstawią procesy wyborcze w konkretnych krajach i zastosowane w nich mechanizmy. 
&nbsp;
Źródła:
https://www.iss.europa.eu/publications/briefs/future-democracy-lessons-us-fight-against-foreign-electoral-interference-2024
https://www.auswaertiges-amt.de/resource/blob/2682484/2da31936d1cbeb9faec49df74d8bbe2e/technischer-bericht-desinformationskampagne-doppelgaenger-1&#8211;data.pdf
https://www.recordedfuture.com/research/operation-overload-impersonates-media-influence-2024-us-election
https://www.gao.gov/assets/gao-24-107600.pdf
https://www.gmfus.org/spitting-images-tracking-deepfakes-and-generative-ai-elections
&nbsp;

Poznaj kluczowe strategie manipulacji wyborczych, jakie zaobserwowano w 2024 roku.

Podstawowe techniki manipulacji wyborczych

W dniu wyborów lokale wyborcze będą otwarte od 7:00 do 21:00. Cisza wyborcza zaczyna się na 24 godziny przed głosowaniem i trwa do jego zakończenia. W tym czasie nie można prowadzić agitacji wyborczej: nie wolno zwoływać zgromadzeń, organizować pochodów i manifestacji, wygłaszać przemówień, rozpowszechniać materiałów wyborczych.
Agitacja wyborcza to publiczne nakłanianie lub zachęcanie do głosowania w określony sposób. Dotyczy to również internetu. Zabroniona jest także agitacja wyborcza w lokalu wyborczym, czyli między innymi eksponowanie symboli, napisów, znaków kojarzonych z kandydatami i komitetami wyborczymi. Za złamanie zakazu agitacji wyborczej grozi grzywna.
W czasie ciszy wyborczej nie możesz podawać wyników sondaży wyborczych. Jeśli złamiesz zakaz, to grozi Ci grzywna od 500 tysięcy do nawet miliona złotych. Jesteś świadkiem łamania ciszy wyborczej? Dzwoń na policję.

W tym artykule znajdziesz zasady ciszy wyborczej, godziny otwarcia lokali oraz informację o konsekwencjach naruszenia ciszy.

Co to jest cisza wyborcza?

Powszechny dostęp do technologii deepfake to bardzo świeże zjawisko. Choć aktorzy dezinformacji szybko zauważyli jego potencjał, to wydaje się, że wciąż ostrożnie podchodzą do użycia deepfake’ów jako narzędzia wpływu na wyniki wyborów.
Generatywna sztuczna inteligencja pozwala niemal każdemu tworzyć realistyczne obrazy, filmy i nagrania – również z politykami. Wydaje się więc, że stanowi idealne narzędzie do wywierania wpływu na wyniki wyborów.
W celu śledzenia tego zjawiska organizacja GMF stworzyła interaktywną mapę deepfake’ów wyborczych na świecie. Narzędzie wystartowało 1 września 2023, czyli na początku cyklu wyborczego przypadającego na rok 2024. (Rok 2024 był największym rokiem wyborczym w historii – w wyborach mogło wziąć udział aż 49% globalnej populacji.)
Narzędzie udostępnione przez GMF to interaktywna mapa, która pozwala śledzić deepfake’i wyborcze na całym świecie. Dla każdej odnotowanej instancji użycia deepfake opisuje się typ treści (audio, obraz, video), czas wypuszczenia, wybory i kraj, którego dotyczył materiał oraz relacje w mediach. Na mapie Europy można zobaczyć, że najwięcej deepfake’ów wygenerowano we Francji, ale w prawie każdym kraju zanotowano jakiś przypadek wykorzystania tej technologii
Do tej pory odnotowano i opisano 133 deepfake’i, które zostały wykorzystane w ponad 1/3 wyborów.
Przy 133 odnotowanych przypadkach na ponad 70 wyborów, które odbyły się w roku 2024, można stwierdzić, że deepfake’i wyborcze nie były wykorzystywane na szeroką skalę. Narzędzie GMF pozwala jednak śledzić trendy i identyfikować obszary szczególnie zagrożone stosowaniem tej technologii.
&nbsp;
Źródło: <a href="https://www.gmfus.org/spitting-images-tracking-deepfakes-and-generative-ai-elections">https://www.gmfus.org/spitting-images-tracking-deepfakes-and-generative-ai-elections</a>

Generatywna sztuczna inteligencja umożliwia tworzenie realistycznych obrazów, filmów i nagrań – zapoznaj się z interaktywną mapą deepfake’ów wyborczych.

Wybory w erze AI: jak często wykorzystywano deepfake?

<h1>O technologii deepfake</h1>
Jeszcze kilka lat temu technologia deepfake była zjawiskiem niszowym, znanym głównie w kręgach technologicznych i akademickich. Dziś stała się potężnym narzędziem wykorzystywanym przez cyberprzestępców i różne podmioty do szerzenia dezinformacji oraz manipulacji opinią publiczną oraz procesami politycznymi. Deepfake<a href="#_ftn1" name="_ftnref1">[1]</a> to treść dźwiękowa lub treść wideo czy wygenerowane lub zmanipulowane obrazy, przypominające istniejące osoby, przedmioty, miejsca lub inne podmioty lub zdarzenia, które odbiorca mógłby niesłusznie uznać za autentyczne lub prawdziwe. Wystarczy zaledwie 6 sekund wypowiedzi<a href="#_ftn2" name="_ftnref2">[2]</a>, aby przy użyciu sztucznej inteligencji stworzyć wierną imitację głosu danej osoby. Posiadając jedno zdjęcie i próbkę głosu można wygenerować wideo, które naśladuje naturalną mimikę i ekspresję twarzy. Wykorzystanie tej technologii stanowi poważne zagrożenie dla demokracji, bezpieczeństwa społecznego i prywatności.
<h2>Historia i rozwój</h2>
Technologia ta zyskała na popularności w 2017 roku, kiedy użytkownik posługujący się nazwą „deepfakes” zamieścił na portalu Reddit spreparowany film z udziałem aktorki Gal Gadot<a href="#_ftn3" name="_ftnref3">[3]</a>. Od tego czasu technika ta dynamicznie się rozwija, a jej zastosowanie wykracza poza rozrywkę. Jest obecnie wykorzystywana w różnych celach – w tym do dezinformacji oraz działań przestępczych. Na rosnącą rolę sztucznej inteligencji w manipulacji treściami wskazywał już w 2019 roku NATO Stratcom.<a href="#_ftn4" name="_ftnref4">[4]</a> W maju 2024 roku dyrektor ośrodka, Janis Sarts, potwierdził wcześniejsze przewidywania, stwierdzając, że technologia deepfake „już jest w miejscu, w którym się go spodziewaliśmy”<a href="#_ftn5" name="_ftnref5">[5]</a>. Na zagrożenie zwrócił uwagę także Parlament Europejski, który w 2021 roku opublikował ponad 100-stronicowy raport<a href="#_ftn6" name="_ftnref6">[6]</a>, analizując problem w sposób wielopoziomowy. W dokumencie uwzględniono zarówno aspekty techniczne, społeczne, jak i regulacyjne zjawiska deepfake.
<h2>Zagrożenia</h2>
Choć początkowo zmanipulowane nagrania wykorzystywano głównie w celach rozrywkowych, obecnie cyberprzestępcy używają ich do dyskredytowania osób publicznych, wyłudzania danych i środków, a także do generowania chaosu medialnego. Obecność deepfake w sieci stwarza również poważne zagrożenie dla integralności wyborów demokratycznych.
<h1>Przykłady zastosowania technologii deepfake w polityce</h1>
<h2>Ukrainia</h2>
Poważnym zagrożeniem związanym z technologią deepfake jest jej wykorzystanie w politycznej dezinformacji. Jednym bardziej z niepokojących przykładów jest incydent z marca 2022 roku, kiedy w sieci pojawiło się zmanipulowane nagranie<a href="#_ftn7" name="_ftnref7">[7]</a> z prezydentem Ukrainy, Wołodymyrem Zełenskim, który rzekomo ogłaszał kapitulację kraju i nawoływał do zaprzestania walk. Nagranie okazało się wytworem rosyjskiej propagandy, a tylko dzięki szybkiej reakcji ukraińskiego rządu i analizie artefaktów widocznych na filmie, udało się udowodnić jego fałszywość.
<h2>USA</h2>
Obserwacja cyberprzestrzeni na przełomie lat 2023 i 2024 wykazała, że możliwe jest skuteczne ingerowanie w przebieg demokratycznych wyborów za pomocą wytworów sztucznej inteligencji. Do istotnego incydentu, z punktu widzenia bezpieczeństwa wyborów, doszło w styczniu 2024 roku w Stanach Zjednoczonych<a href="#_ftn8" name="_ftnref8">[8]</a>. Wtedy właśnie mieszkańcy New Hampshire mogli w słuchawce swoich telefonów usłyszeć głos Joe Bidena, który próbował przekonać, że nie warto oddawać swojego głosu w prawyborach, ponieważ grozi to utratą głosu w wyborach prezydenckich. Według doniesień stacji CNN liczba takich zmanipulowanych połączeń szacowana jest na 5 000–25 000.
<h2>Słowacja</h2>
Do próby wpłynięcia na poglądy wyborcze za pomocą sztucznej inteligencji doszło w 2023 roku na Słowacji<a href="#_ftn9" name="_ftnref9">[9]</a>. Dwa dni przed wyborami parlamentarnymi do sieci trafiło zmanipulowane nagranie, które miało sugerować, że Michal Šimečka, lider liberalnej partii Postępowa Słowacja, uczestniczył w kupowaniu głosów od społeczności romskiej. Ostatecznie wybory wygrała partia Kierunek – Socjalna Demokracja. Nie sposób jednoznacznie określić, czy i w jakim stopniu fałszywy materiał wpłynął na wynik partii Šimečki.
<h2>Turcja</h2>
Sukcesem zakończyła się próba skompromitowania jednego z kandydatów na prezydenta Turcji, Muharrema İnce<a href="#_ftn10" name="_ftnref10">[10]</a>. W 2023 roku, na kilka dni przed wyborami, do sieci trafiło sfabrykowane nagranie pornograficzne, w którym rzekomo występował İnce. Śledztwo wykazało, że materiał został wygenerowany przy użyciu sztucznej inteligencji, a jego podstawę stanowiło wideo pochodzące z izraelskiej strony pornograficznej. Mimo to, polityk zdecydował o wycofaniu się z udziału w wyborach.
<h2>Polska</h2>
Polska również nie jest wolna od incydentów związanych z deepfake. W 2024 roku w polskiej infosferze pojawiło się zmanipulowane wideo, w którym premier Donald Tusk zachęcał Polaków do pracy przy zbieraniu niemieckich szparagów. Mimo że wprawne oko szybko dostrzeże, że nagranie zostało zmanipulowane, podobne materiały mogą w przyszłości wpływać na podważenie autorytetu osoby publicznej, utratę jej zaufania publicznego, a nawet wywoływać zamieszki.
<h1>Cyberprzestępczość</h1>
Technologia deepfake jest również wykorzystywana przez cyberprzestępców w celu wyłudzania pieniędzy.
<h2>Fałszywe inwestycja</h2>
Przykładem może być zjawisko oszustw finansowych, w których fałszywe materiały wideo z udziałem znanych osób są używane do promowania nieistniejących inwestycji.
Zgodnie z raportem NASK i Komisji Nadzoru Finansowego<a href="#_ftn11" name="_ftnref11">[11]</a> (KNF), przestępcy najczęściej wybierają na „bohaterów” takich treści
<ul>
<li>dziennikarzy (32%)</li>
<li>polityków (21%)</li>
<li>przedsiębiorców (11%)</li>
</ul>
Przykłady tych oszukańczych materiałów obejmują nagrania, w których Donald Tusk<a href="#_ftn12" name="_ftnref12">[12]</a>, prezydent Andrzej Duda czy prezes NBP Adam Glapiński promują fikcyjne inwestycje, obiecując użytkownikom ogromne zyski.
Coraz częściej ofiarami działalności cyberprzestępców stają się również influencerzy. Jedna z najświeższych spraw dotyczy próby zachęcenia internautów do wzięcia udziału w grze firmowanej przez youtubera Buddę<a href="#_ftn13" name="_ftnref13">[13]</a>.
<h3>Rafał Brzoska i Omenaa Mensah</h3>
Bardziej medialnym przypadkiem wykorzystania wizerunku znanej osoby do oszustwa finansowego był incydent podszywania się pod Rafała Brzoskę, przedsiębiorcę i prezesa InPost<a href="#_ftn14" name="_ftnref14">[14]</a>. W lipcu i sierpniu 2024 roku w mediach społecznościowych pojawiły się reklamy, w których zmanipulowane nagrania przedstawiały go jako rzekomego promotora lukratywnej, lecz całkowicie fałszywej inwestycji. Deepfake umożliwił stworzenie materiałów tak realistycznych, że mogły one wprowadzać w błąd wielu użytkowników, mimo że Rafał Brzoska nigdy nie angażował się w takie działania.
Ofiarą tej samej technologii padła również Omenaa Mensah<a href="#_ftn15" name="_ftnref15">[15]</a>, dziennikarka i żona przedsiębiorcy. W jej przypadku manipulacje miały na celu nie tylko wyłudzanie pieniędzy, ale także podważenie jej reputacji. Rozpowszechniano fałszywe informacje o rzekomej śmiertelnej chorobie oraz udziale w skandalach obyczajowych, co miało wywołać sensację i wpłynąć na postrzeganie jej osoby.
<h1>Przeciwdziałanie wpływowi treści typu deepfake</h1>
<h2>Technologia</h2>
Przeciwdziałanie szkodliwemu wpływowi treści typu deepfake stało się jednym z priorytetowych wyzwań współczesnego świata. Wraz z rozwojem tej technologii specjaliści oraz organizacje zajmujące się cyberbezpieczeństwem intensyfikują prace nad nowatorskimi metodami wykrywania i eliminowania zmanipulowanych treści. Nowoczesne podejścia koncentrują się przede wszystkim na tworzeniu i udoskonalaniu zaawansowanych algorytmów sztucznej inteligencji. Obecnie nie istnieją jednak narzędzia, które osiągają 100% skuteczności przy wykrywaniu zmanipulowanych treści.
<h2>Edukacja</h2>
Jednym z najważniejszych narzędzi w walce z manipulacjami jest edukacja społeczeństwa. Zwiększanie świadomości na temat zagrożeń związanych z deepfake i sposobów ich identyfikacji jest kluczowe dla ograniczenia skutków dezinformacji. Kampanie edukacyjne prowadzone są na całym świecie, także w Polsce<a href="#_ftn16" name="_ftnref16">[16]</a>. Edukacja na temat zmanipulowanych treści jest istotna w kontekście zbliżających się wyborów prezydenckich i działań mających na celu destabilizowanie społeczeństw.
Eksperci wskazują na kilka charakterystycznych cech, które mogą świadczyć o manipulacji<a href="#_ftn17" name="_ftnref17">[17]</a>, takich jak: zniekształcenie obrazu w okolicy ust, nienaturalny ruch głowy i mimiki, błędy w odwzorowaniu uzębienia czy nietypowa intonacja w mowie. Dodatkowo, zmieniona lub nienaturalna odmiana słów może stanowić kolejny sygnał ostrzegawczy.
<h2>Legislacja</h2>
Równolegle podejmowane są działania legislacyjne mające na celu ograniczenie ryzyka związanego z pojawianiem się zmanipulowanych treści w sieci. Kluczowym dokumentem regulującym tę kwestię jest unijny Akt o Sztucznej Inteligencji (AI Act)<a href="#_ftn18" name="_ftnref18">[18]</a>. Zgodnie z jego artykułem 50 ust. 2 i 4, każda treść będąca deepfake’em musi być wyraźnie oznaczona informacją, że została wygenerowana lub zmanipulowana przez AI. Informacja ta powinna być przekazana w sposób czytelny i jednoznaczny, najpóźniej w momencie pierwszej interakcji użytkownika z daną treścią.
<h1>Wnioski</h1>
Deepfake to technologia, która zmienia oblicze współczesnego świata cyfrowego. Choć początkowo stosowana głównie w celach rozrywkowych, dzisiaj stała się niebezpiecznym narzędziem w rękach cyberprzestępców, wykorzystywanym do szerzenia dezinformacji, destabilizowania społeczeństw i wyłudzania pieniędzy. W odpowiedzi na te zagrożenia, niezbędne staje się wdrożenie skutecznych narzędzi wykrywania deepfake oraz podnoszenie świadomości na temat metod identyfikacji zmanipulowanych treści. Wspólne działania instytucji publicznych, firm zajmujących się cyberbezpieczeństwem i obywateli są kluczowe w walce z tym nowym wyzwaniem.
<a href="#_ftnref1" name="_ftn1">[1]</a> <a href="https://www.prawo.pl/biznes/definicja-deepfake-w-ai-act,526748.html">https://www.prawo.pl/biznes/definicja-deepfake-w-ai-act,526748.html</a> (dostęp: 22.12.2024)
<a href="#_ftnref2" name="_ftn2">[2]</a> <a href="https://deon.pl/swiat/eksperci-jestesmy-bombardowani-deepfakeami-wystarczy-6-sekund-by-kogos-podrobic,2802239">https://deon.pl/swiat/eksperci-jestesmy-bombardowani-deepfakeami-wystarczy-6-sekund-by-kogos-podrobic,2802239</a> (dostęp 22.12.2024)
<a href="#_ftnref3" name="_ftn3">[3]</a> <a href="https://konkret24.tvn24.pl/tech/seks-ktorego-nie-bylo-a-ktory-zobaczyl-caly-swiat-czyli-deepfake-ra874234-ls5791391">https://konkret24.tvn24.pl/tech/seks-ktorego-nie-bylo-a-ktory-zobaczyl-caly-swiat-czyli-deepfake-ra874234-ls5791391</a> (dostęp 22.12.2024)
<a href="#_ftnref4" name="_ftn4">[4]</a> <a href="https://stratcomcoe.org/publications/the-role-of-deepfakes-in-malign-influence-campaigns/72">https://stratcomcoe.org/publications/the-role-of-deepfakes-in-malign-influence-campaigns/72</a> (dostęp 22.12.2024)
<a href="#_ftnref5" name="_ftn5">[5]</a> <a href="https://cyberdefence24.pl/cyberbezpieczenstwo/dyrektor-nato-stratcom-wojna-informacyjna-moze-okazac-sie-decydujaca">https://cyberdefence24.pl/cyberbezpieczenstwo/dyrektor-nato-stratcom-wojna-informacyjna-moze-okazac-sie-decydujaca</a> (dostęp 29.01.2025)
<a href="#_ftnref6" name="_ftn6">[6]</a> <a href="https://www.europarl.europa.eu/thinktank/en/document/EPRS_STU(2021)690039">https://www.europarl.europa.eu/thinktank/en/document/EPRS_STU(2021)690039</a> (dostęp 29.01.2025)
<a href="#_ftnref7" name="_ftn7">[7]</a> <a href="https://www.komputerswiat.pl/aktualnosci/wydarzenia/do-sieci-trafil-deepfake-z-prezydentem-zelenskim-w-falszywym-wideo-namawial-do/n40qel7">https://www.komputerswiat.pl/aktualnosci/wydarzenia/do-sieci-trafil-deepfake-z-prezydentem-zelenskim-w-falszywym-wideo-namawial-do/n40qel7</a> (dostęp 22.12.2024)
<a href="#_ftnref8" name="_ftn8">[8]</a> <a href="https://www.bbc.com/news/world-us-canada-68064247">https://www.bbc.com/news/world-us-canada-68064247</a> (dostęp 29.01.2025)
<a href="#_ftnref9" name="_ftn9">[9]</a> <a href="https://vsquare.org/slovak-election-targeted-by-pro-kremlin-deepfake-hoax/">https://vsquare.org/slovak-election-targeted-by-pro-kremlin-deepfake-hoax/</a> (dostęp 29.01.2025)
<a href="#_ftnref10" name="_ftn10">[10]</a> <a href="https://www.bbc.com/news/world-europe-65560052">https://www.bbc.com/news/world-europe-65560052</a> (dostęp 29.01.2025)
<a href="#_ftnref11" name="_ftn11">[11]</a> <a href="https://www.nask.pl/pl/aktualnosci/5429,NASK-ostrzega-przestepcy-tworza-coraz-bardziej-pomyslowe-oszustwa-deepfake-Bezpr.html">https://www.nask.pl/pl/aktualnosci/5429,NASK-ostrzega-przestepcy-tworza-coraz-bardziej-pomyslowe-oszustwa-deepfake-Bezpr.html</a> (dostęp 22.12.2024)
<a href="#_ftnref12" name="_ftn12">[12]</a> <a href="https://demagog.org.pl/fake_news/premier-zacheca-do-inwestycji-w-baltic-pipe-scam-z-uzyciem-ai/">https://demagog.org.pl/fake_news/premier-zacheca-do-inwestycji-w-baltic-pipe-scam-z-uzyciem-ai/</a> (dostęp 22.12.2024)
<a href="#_ftnref13" name="_ftn13">[13]</a> <a href="https://demagog.org.pl/fake_news/budda-oglosil-start-kasyna-uwazaj-to-scam-z-uzyciem-deepfakea/">https://demagog.org.pl/fake_news/budda-oglosil-start-kasyna-uwazaj-to-scam-z-uzyciem-deepfakea/</a> (dostęp 22.12.2024)
<a href="#_ftnref14" name="_ftn14">[14]</a> <a href="https://demagog.org.pl/fake_news/deepfake-z-rafalem-brzoska-wykorzystany-w-oszustwie-inwestycyjnym/">https://demagog.org.pl/fake_news/deepfake-z-rafalem-brzoska-wykorzystany-w-oszustwie-inwestycyjnym/</a> (dostęp 22.12.2024)
<a href="#_ftnref15" name="_ftn15">[15]</a> <a href="https://www.securitymagazine.pl/pl/a/deepfake-na-facebooku-omenaa-mensah-ofiara-falszywych-informacji">https://www.securitymagazine.pl/pl/a/deepfake-na-facebooku-omenaa-mensah-ofiara-falszywych-informacji</a> (dostęp 22.12.2024)
<a href="#_ftnref16" name="_ftn16">[16]</a> <a href="https://www.gov.pl/web/krrit/dzieci-i-mlodziez-w-swiecie-fake-newsow-i-dezinfomacji--seminarium-polskiego-centrum-programu-saferinternet">https://www.gov.pl/web/krrit/dzieci-i-mlodziez-w-swiecie-fake-newsow-i-dezinfomacji&#8211;seminarium-polskiego-centrum-programu-saferinternet</a> (dostęp 22.12.2024)
<a href="#_ftnref17" name="_ftn17">[17]</a>  <a href="https://chronpesel.pl/wyludzenia-i-kradzieze/czym-jest-deepfake">https://chronpesel.pl/wyludzenia-i-kradzieze/czym-jest-deepfake</a> (dostęp 22.12.2024)
<a href="#_ftnref18" name="_ftn18">[18]</a> <a href="https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:32024R1689">https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:32024R1689</a> (dostęp 29.01.2025)

Przekonaj się o tym, jak technologia deepfake może służyć do manipulacji opinią publiczną oraz procesami politycznymi.

Deepfake jako narzędzie manipulacji: Nowy wymiar dezinformacji w sieci

Platformy społecznościowe już od dawna przestały służyć tylko rozrywce &#8211; stały się również ważnym kanałem docierania do wyborców i prowadzenia kampanii wyborczych. Prawodawstwo często nie nadąża  za tymi zmianami, co czyni internet polityczną szarą strefą.
<h2>Reakcja Parlamentu Europejskiego</h2>
Problem ten został odnotowany przez instytucje europejskie, które podjęły szereg działań  działania. Podczas posiedzenia plenarnego w grudniu 2024 Parlament Europejski opublikował dokument pt. <a href="https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/ATAG/2024/767150/EPRS_ATA(2024)767150_PL.pdf">Informacje wprowadzające w błąd i dezinformacja w mediach społecznościowych oraz związane z tym zagrożenia dla uczciwości wyborów</a>, w którym w sposób zwięzły opisane są zagrożenia związane z używaniem platform społecznościowych w walce politycznej. Na powstanie dokumentu miały wpływ dane na temat rosyjskich kampanii dezinformacyjnych poprzedzających wybory do Parlamentu Europejskiego (9.06.2024 r.) uzyskane kilka miesięcy po wyborach. W wyciekach materiałów pochodzących z Social Design Agency (SDA), agencji PR-owej specjalizującej się kampaniach wyborczych powiązanej z rosyjską administracją, pojawiły się np. informacje, że jedynie w ciągu pierwszych czterech miesięcy 2024 roku sieć botów SDA, <a href="https://frontstory.pl/fabryka-trolli-dezinformacja-putin-rosja-wojna-ukraina-wybory/">wygenerowała 33,9 mln komentarzy związanych z wyborami w UE.</a>
Na powstanie dokumentu wpłynęła skala działań dezinformacyjnych przed wyborami do PE oraz manipulacje algorytmami platform społecznościowych i promowanie nieoznaczonych materiałów politycznych dotyczących kandydatów w wyborach prezydenckich w Rumunii w grudniu 2024 roku.
<h2>Co się wydarzyło w Rumunii?</h2>
6 grudnia 2024 Rumunia jako pierwsze państwo należące do Unii Europejskiej unieważniła wybory podejrzewając, że na ich wyniku zaważyły „obce wpływy”. Decyzję tę podjęto w ramach reakcji na niespodziewane zwycięstwo jednego z kandydatów w pierwszej turze wyborów prezydenckich. W ostatnich tygodniach kampanii nastąpił znaczący wzrost popierających go kont i treści na TikToku, Facebooku i innych mediach społecznościowych. W tym celu wykorzystano algorytmy platform podsuwające treści użytkownikom.
<h2>Działania Unii Europejskiej</h2>
Unia Europejska już od lat odnotowuje problemy związane z użyciem platform społecznościowych w celach politycznych oraz do szerzenia zmanipulowanych treści. W celu minimalizowania skutków manipulacji politycznej w mediach społecznościowych <a href="https://www.europarl.europa.eu/topics/pl/article/20240404STO20215/zagraniczne-ingerencje-jak-parlament-walczy-z-zagrozeniami-dla-demokracji-ue">w 2020 powołała komisję</a>, która miała zbadać zagrożenia demokracji w krajach UE spowodowane obcymi ingerencjami.
W roku 2024 wszedł w życie <a href="https://commission.europa.eu/strategy-and-policy/priorities-2019-2024/europe-fit-digital-age/digital-services-act_pl">Akt o usługach cyfrowych (DSA)</a>, który m.in. zobowiązuje duże platformy internetowe do zapewnienia przejrzystości w zakresie reklam i moderowania treści.
<h2>Nadzieje związane z DSA</h2>
DSA to przełomowa regulacja, która ma skłonić duże platformy społecznościowe i wyszukiwarki internetowe do większej troski o publikowane treści. Mają one obowiązek „wprowadzenia rozsądnych, proporcjonalnych i skutecznych środków zmniejszających ryzyko związane z procesami wyborczymi”. Już w 2022 roku platformy podpisały <a href="https://digital-strategy.ec.europa.eu/pl/policies/code-practice-disinformation">Kodeks postępowania w zakresie zwalczania dezinformacji</a> (w 2023 Twitter (obecnie X) zrezygnował z jego stosowania). Kodeks ten został wypracowany przez same platformy z inicjatywy Komisji Europejskiej, jako pierwszy tego rodzaju dokument. DSA zamienia dobrowolne zobowiązania w obowiązki zapewnienia przejrzystości w zakresie reklam i moderowania treści.
<h2>Europejska Tarcza Demokracji</h2>
Unia Europejska w walce z przeciwdziałaniem dezinformacji idzie jednak dalej. Na początku grudnia Parlament Europejski zdecydował o powołaniu Europejskiej Tarczy Demokracji i w tym celu 18 grudnia 2024 roku stworzył <a href="https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/B-10-2024-0216_PL.html">Komisję Specjalną ds. Europejskiej Tarczy Demokracji</a>.  Jej głównym zadaniem będzie wzmocnienie odporności Unii Europejskiej na cyberzagrożenia, ataki hybrydowe i dezinformację oraz przeciwdziałanie obcym wpływom. Posiedzenie inauguracyjne komisji odbyło się 03.02.2025 roku. Podczas niego wyłoniono przewodniczącego i wiceprzewodniczącego oraz oficjalnie rozpoczęto działalność komisji.
&nbsp;
&nbsp;
&nbsp;
&nbsp;
&nbsp;

W tym artykule przedstawiamy działania Unii Europejskiej w zakresie zwalczania dezinformacji wyborczej.

Unia Europejska walczy z dezinformacją wyborczą

„Uważaj! Dezinformacja” to seria programów edukacyjnych na temat zjawiska dezinformacji i jej wpływu na codzienne życie i sprawy publiczne. Program podkreśla także rolę fact-checkingu i prebunkingu, zachęcając widzów do krytycznego myślenia, weryfikowania informacji oraz zgłaszania podejrzanych treści do NASK.  
<a href="https://www.tvp.pl/83782904/program-uwazaj-dezinformacja">https://www.tvp.pl/83782904/program-uwazaj-dezinformacja</a> 
Odcinek 1: Czym jest dezinformacja? 
Odcinek pierwszy programu „Uważaj! Dezinformacja” wprowadza widzów w temat dezinformacji, definiując ją jako fałszywe lub wprowadzające w błąd treści tworzone z zamiarem oszukania odbiorcy lub osiągnięcia określonych korzyści. Materiał ilustruje, jak szybko fałszywe informacje się rozprzestrzeniają i dlaczego są one bardziej atrakcyjne niż prawda. Dr Andrzej Kozłowski, kierownik Zespołu Analizy Trendów Narracyjnych i Fact-checkingu w NASK, wyjaśnia, jakie są cele dezinformacji (podsycanie konfliktów społecznych, podważanie zaufania do instytucji czy wywoływanie lęku).  
Dezinformacja może wpływać także na procesy kluczowe dla funkcjonowania państwa, związane z demokratycznymi wyborami. W ostatnich latach dezinformację wyborczą zaobserwowano podczas wszystkich wyborów parlamentarnych, samorządowych oraz europarlamentarnych. Wyodrębniono następujące powtarzające sięNarracje dezinformacyjne najczęściej koncentrowału się na próbie delegitymizacji wyników wyborów,  sugestii wystąpienia nieprawidłowości wyborczych i dyskryminacji konkretnych komitetów. Por. <a href="https://www.bezpiecznewybory.pl/baza-wiedzy/raport-z-okresu-wyborow-do-parlamentu-europejskiego-2024">Raport z okresu wyborów do Parlamentu Europejskiego 2024</a>. 
<pre>[YT:"AIIi3ughqv0"]

</pre>
&nbsp;
Odcinek 2: Co sprawia, że dezinformacja działa na ludzi? 
Drugi odcinek programu „Uważaj! Dezinformacja” wyjaśnia, dlaczego dezinformacja działa na ludzi. Odkrywamy, jak nasze naturalne skłonności poznawcze, takie jak efekt zakotwiczenia, potwierdzenia czy autorytetu, są wykorzystywane przez twórców fałszywych treści. Anita Kwiatkowska, ekspertka ds. analizy przestrzeni informacyjnej NASK, wyjaśnia, jak emocjonalny język, sensacyjne nagłówki i clickbaity przyciągają naszą uwagę, manipulując naszymi reakcjami.  
Treści dezinformacyjne mogą sugerować, że udział w wyborach nie ma żadnego znaczenia, odwołując się do przekonania, że obywatele nie mają wpływu na sprawy publiczne. W czasie wyborów do Parlamentu Europejskiego odnotowano narrację sugerującą, że wyniki wyborów są z góry ustalone. Wskazywano, że budowanie wysokiej frekwencji wyborczej to jedynie medialny zabieg. Ponadto insynuowano, że cały proces wyborczy jest zmanipulowany na różnych etapach, a same wybory są fikcyjnym procesem. Por. <a href="https://www.bezpiecznewybory.pl/baza-wiedzy/raport-z-okresu-wyborow-do-parlamentu-europejskiego-2024">Raport z okresu wyborów do Parlamentu Europejskiego 2024</a>. 
<pre>[YT:"44vwBrbLc90"]</pre>
&nbsp;
Odcinek 3: Jak internet sprzyja dezinformacji? 
Trzeci odcinek programu „Uważaj! Dezinformacja” pokazuje, jak internet przyczynia się do rozprzestrzeniania fałszywych treści. Odkrywamy, jak algorytmy, bańki informacyjne i manipulacje wizualne wpływają na naszą percepcję i ograniczają dostęp do rzetelnych informacji. Dr Andrzej Kozłowski, kierownik Zespołu Analizy Trendów Narracyjnych i Fact-checkingu w NASK, opowiada również o technikach manipulacji (deepfake, cheapfake), które mogą zostać użyte do dezinformacji.  
Zmanipulowane lub wygenerowane przez sztuczną inteligencję materiały wykorzystują zarówno oszuści, podszywający się pod znane osoby, jak i dezinformatorzy, chcący wpływać na przykład wizerunek kandydatów w wyborach. Por.  <a href="https://www.bezpiecznewybory.pl/baza-wiedzy/dezinformacja-a-procesy-wyborcze">https://www.bezpiecznewybory.pl/baza-wiedzy/dezinformacja-a-procesy-wyborcze</a>  
O tym jak rozpoznawać deep fake’i przeczytać można na stronie: <a href="https://www.bezpiecznewybory.pl/baza-wiedzy/jak-rozpoznac-manipulacje-w-sieci">https://www.bezpiecznewybory.pl/baza-wiedzy/jak-rozpoznac-manipulacje-w-sieci</a> 
<pre>[YT:"zgHpB0TEvP8"]</pre>
&nbsp;
Odcinek 4: Kto rozprzestrzenia dezinformację? 
Czwarty odcinek programu „Uważaj! Dezinformacja” odkrywa, kto stoi za rozpowszechnianiem fałszywych informacji. Dowiesz się, kim są aktorzy dezinformacji – od państw i organizacji, przez polityków i liderów opinii, aż po zwykłych użytkowników internetu, którzy mogą nieświadomie rozprzestrzeniać fałszywe treści. Dr Andrzej Kozłowski, kierownik Zespołu Analizy Trendów Narracyjnych i Fact-checkingu w NASK wyjaśnia, jak działają farmy trolli i boty oraz jakie techniki wykorzystuje się, by zakłócać dyskusje i manipulować opinią publiczną.    
Farmy botów i trolli są aktywne również w czasie wyborów. Mogą sztucznie wzmacniać przekaz konkretnej partii albo rozpowszechniać fałszywe treści na temat kandydatów. Potrafią również wprowadzać w błąd, jeśli chodzi o godziny otwarcia lokali wyborczych czy działalność komisji.  
<pre>[YT:"BEDccF8yT9c"]</pre>
&nbsp;
Odcinek 5: Jak dezinformacja manipuluje danymi? 
Piąty odcinek programu „Uważaj! Dezinformacja” wyjaśnia, jak w dezinformacji manipuluje się danymi, by wprowadzić odbiorców w błąd. Anita Kwiatkowska, ekspertka ds. analizy przestrzeni informacyjnej NASK, omawia wykorzystywane do tego techniki (cherry-picking, wyrywanie danych z kontekstu, czy całkowita fabrykacja liczb). Program dodatkowo uczy, jak rozpoznać dowody anegdotyczne i kwestionować ich wiarygodność. 
Aktorzy dezinformacji aktywni w okresie wyborczym mogą powoływać się na przykład na fałszywe sondaże, aby udostępniać je w Internecie za pośrednictwem botów lub legalnych kont użytkowników. Wprowadzające w błąd lub fałszywe treści mogą wpływać na głosy wyborców poprzez sugerowanie skali poparcia dla konkretnych kandydatów czy komitetów wyborczych. Przypadki takich działań dezinformacyjnych zaobserwowano w czasie wyborów w Senegalu i w Meksyku. Por. <a href="https://www.bezpiecznewybory.pl/baza-wiedzy/raport-o-swiatowej-dezinformacji-wyborczej-2024">https://www.bezpiecznewybory.pl/baza-wiedzy/raport-o-swiatowej-dezinformacji-wyborczej-2024</a>  
<pre>[YT:"f-un-kIVSoA"]</pre>
&nbsp;
Odcinek 6: Jak dezinformacja dzieli ludzi? 
Szósty odcinek programu „Uważaj! Dezinformacja” pokazuje, jak fałszywe informacje są wykorzystywane do dzielenia społeczeństwa. Anita Kwiatkowska, ekspertka ds. analizy przestrzeni informacyjnej NASK, wyjaśniają techniki takie jak fałszywa opozycja, atakowanie chochoła czy szukanie kozła ofiarnego, które wzmacniają podziały i antagonizują grupy społeczne. Z programu można dowiedzieć się, jak język dezinformacji wykorzystuje emocje, uprzedzenia i uproszczoną wizję świata, by manipulować odbiorcami.  
W czasie wyborów parlamentarnych i samorządowych w Polsce zaobserwowano  na przykład treści dezinformacyjne na temat obywateli Ukrainy i ich udziału w wyborach. W okresie kampanii pojawiały się wpisy sugerujące, że nie znający języka polskiego obywatele Ukrainy zasiadali w komisjach wyborczych albo bezprawnie głosowali. Por. <a href="https://www.bezpiecznewybory.pl/baza-wiedzy/czy-ukraincy-biora-nielegalny-udzial-w-wyborach-w-polsce">https://www.bezpiecznewybory.pl/baza-wiedzy/czy-ukraincy-biora-nielegalny-udzial-w-wyborach-w-polsce</a>  
<pre>[YT:"_V6ficVELKg"]</pre>
<pre>

</pre>

„Uważaj! Dezinformacja” to seria programów edukacyjnych na temat zjawiska dezinformacji i jej wpływu na codzienne życie.

Uważaj! Dezinformacja [Kampania Edukacyjna]

Wybory w 2024 roku mogły wywołać nie tylko skutki w poszczególnych państwach, lecz także wpłynąć na handel międzynarodowy, bezpie­czeństwo i stabilność finansową na świecie. Dezinformacja wykorzy­stywana przez państwa autorytarne może prowadzić do zaostrzenia konfliktów międzynarodowych, wprowadzenia sankcji lub zwiększyć zagrożenie cyberatakami, co z kolei może destabilizować całe społe­czeństwa i regiony.
W niniejszej publikacji przedstawiono raporty na temat wpływu dezinformacji na wybory w pięciu krajach: Tajwanie, Senegalu, Meksyku, Republice Południowej Afryki i w Stanach Zjednoczonych. Każda analiza dostarcza unikalnego wglądu w to, jak dezinformacja przejawia się na świecie. Trzy z wymienionych państw należą do Globalnego Południa, obszaru będącego strategicznym celem operacji informacyjnych prowadzonych przez Rosję. Tajwan wyróżnia się jako istotny punkt zapalny, nieustannie atakowany przez Chiny wykorzystujące najnowocześniejsze technologie do prowadzenia wyrafinowanych kampanii dezinformacyjnych i kształtowania narracji. Dodatkowo, przedstawiono szczegółową analizę dezinformacji wyborczej w Stanach Zjednoczonych opracowaną jeszcze przed wyborami, ukazując specyficzne wyzwania i strategie. Dzięki zebraniu różnorodnych przykładów publikacja ma na celu wskazanie dalekosiężnych skutków dezinformacji oraz globalnych konsekwencji operacji wpływu.
&nbsp;
ENG
The 2024 super elections could not only have domestic consequences for individual countries, but also affect global trade, security and finan­cial stability. Disinformation used by authoritarian states can lead to the exacerbation of international conflicts, the introduction of sanctions or cyber attacks, which can further destabilize the whole societies and regions.
This report delves into the complex landscape of disinformation by ex­amining five distinct countries spread across four diverse continents. Case studies include Taiwan, Senegal, Mexico, South Africa, and the United States, each offering unique insights into how disinformation manifests globally. Three of these nations belong to the Global South, which is particularly susceptible to the strategic influence of Russian information operations. Taiwan stands out as a significant focal point, relentlessly targeted by China’s sophisticated information campaign that employs cutting-edge technology to shape narratives. Further­more, we provide a comprehensive analysis of electoral disinforma­tion in the United States in the run-up to the election, highlighting the unique challenges and strategies. By exploring these varied examples, the report aims to illuminate the far-reaching impacts of disinformation and the intricate web of global influences at play.

Raport  o dezinformacji wyborczej w pięciu krajach: Tajwanie, Senegalu, Meksyku, Republice Południowej Afryki i w Stanach Zjednoczonych.