<h3>Udzielanie wyjaśnień obywatelom i wytyczne dla komisji wyborczych</h3>
W świetle artykułu 58. ustawy o referendum wyborczym kampanią nie jest przekazywanie informacji mających przedstawiać lub wyjaśniać treść pytań, a także udzielanie odpowiedzi na pytania obywateli w sprawie referendum. Członkowie komisji nie mogą jednak niczego sugerować w tej sprawie, w tym na przykład pytać, które karty mają wydać.
<h5>Więcej informacji znajdziesz w najnowszym komunikacie <a href="https://referendum.gov.pl/referendum2023/statics/PKW_AKTUALNOSCI/uploaded_files/1697390865_komunikat-pkw-w-sprawie-wydawania-kart-do-glosowania.pdf" target="_blank" rel="noopener">Państwowej Komisji Wyborczej.</a></h5>
<h3>Materiały referendalne w dniu głosowania</h3>
W dniu głosowania w lokalu wyborczym i w miejscu, gdzie znajduje się ten lokal, nie wolno prowadzić kampanii dotyczącej referendum. Oznacza to, że nie można wywieszać plakatów, używać symboli lub nosić ubrań związanych z polityką lub kwestiami społecznymi, które mogą kojarzyć się z uczestniczącymi w głosowaniu grupami. Takie działania mogłyby wpłynąć na wyborców i są zabronione przez ustawę o referendum ogólnokrajowym<a href="#_ftn1" name="_ftnref1">[1]</a>.
Cisza referendalna nieco odróżnia się od ciszy wyborczej. Jest okresem przed głosowaniem w referendum, podczas którego obowiązuje zakaz prowadzenia kampanii. Ma na celu zapewnienie uczciwego przebiegu głosowania i uniknięcia wpływu ostatnich kampanijnych działań na decyzje wyborców.
<h5>W tym czasie zabronione jest:</h5>
• zwoływanie zgromadzeń, 
• organizowanie pochodów i manifestacji, 
• wygłaszanie przemówień, 
• rozdawanie ulotek.
Naruszenie któregokolwiek z tych zakazów może skutkować sankcją karną. Ocena popełnionych czynów zgodnie z prawem należy do organów ścigania i sądów.
<h3>Różnice między ciszą wyborczą a referendalną</h3>
O ile podczas ciszy wyborczej dopuszczalne jest zachęcanie lub zniechęcanie do udziału w wyborach i nie stanowi to agitacji, o tyle podczas ciszy referendalnej jest to niedozwolone. Frekwencja w referendum ma bowiem decydujące znaczenie dla jego wyniku. Działania tego rodzaju nie mogą być zatem prowadzone w czasie tzw. ciszy referendalnej.
<h3>Czy należy usunąć z przestrzeni publicznej umieszczone w trakcie kampanii referendalnej materiały?</h3>
Przepisy Kodeksu wyborczego i ustawy o referendum ogólnokrajowym nie nakazują usuwania wcześniej rozpowszechnionych materiałów wyborczych i referendalnych z przestrzeni publicznej po zakończeniu kampanii. Istnieje jednak ograniczenie dotyczące ich przenoszenia lub modyfikowania. W związku z zakazem prowadzenia agitacji wyborczej i kampanii referendalnej w siedzibach komisji wyborczych materiały umieszczone tam muszą zostać usunięte przed rozpoczęciem głosowania. Jeśli zostaną zauważone na terenie nieruchomości, w której znajduje się lokal wyborczy, obwodowa komisja wyborcza ma obowiązek je usunąć. Te zasady mają również zastosowanie w przypadku materiałów zamieszczanych w internecie.
<h3>Kto stwierdza naruszenie ciszy referendalnej?</h3>
Organy wyborcze nie zajmują się oceną ani nie przeprowadzają dochodzeń w przypadkach naruszenia ciszy wyborczej lub referendalnej. W takich sytuacjach właściwe są organy ścigania i sądy. Jeśli wystąpią przypadki nielegalnej kampanii wyborczej lub referendalnej, należy zgłaszać je policji lub prokuraturze, a nie komisjom wyborczym czy Krajowemu Biurze Wyborczemu.
&nbsp;
Źródło: 
1. <a href="https://referendum.gov.pl/referendum2023/statics/PKW_AKTUALNOSCI/uploaded_files/1697048596_zkf6211232023.pdf" target="_blank" rel="noopener">https://referendum.gov.pl/referendum2023/statics/PKW_AKTUALNOSCI/uploaded_files/1697048596_zkf6211232023.pdf</a> [dostęp: 15.10.2023 r.]
<a href="#_ftnref1" name="_ftn1">[1]</a> Art. 39 ust. 2 ustawy o referendum ogólnokrajowym.
&nbsp;
&nbsp;

Przypominamy, jakie zasady obowiązują podczas dzisiejszych wyborów oraz referendum zgodnie z wytycznymi PKW.

Głosowanie w referendum

W polskim systemie parlamentarnym posłowie i senatorowie odgrywają kluczową rolę w procesie stanowienia prawa, reprezentując interesy swoich wyborców oraz współtworząc politykę państwa. Ich obowiązki, uprawnienia i odpowiedzialność są ściśle określone przede wszystkim w <a href="https://www.sejm.gov.pl/prawo/mandat/kon6.htm" target="_blank" rel="noopener">ustawie o wykonywaniu mandatu posła i senatora.</a>
Jak określa <a href="https://www.sejm.gov.pl/prawo/konst/polski/4.htm" target="_blank" rel="noopener">Konstytucja RP</a>:
Przed rozpoczęciem sprawowania mandatu posłowie składają przed Sejmem następujące ślubowanie: „Uroczyście ślubuję rzetelnie i sumiennie wykonywać obowiązki wobec Narodu, strzec suwerenności i interesów Państwa, czynić wszystko dla pomyślności Ojczyzny i dobra obywateli, przestrzegać Konstytucji i innych praw Rzeczypospolitej Polskiej.”
[…] Odmowa złożenia ślubowania oznacza zrzeczenie się mandatu.
Przedstawiamy najważniejsze z obowiązki parlamentarzystów w Polsce:
<h2>Obowiązki posłów</h2>
<ol>
<li> Udział w pracach Sejmu. Posłowie, wybierani w wyborach ogólnych na okres 4 lat, mają obowiązek regularnego uczestniczenia w posiedzeniach Sejmu. Ich głównym zadaniem jest przyjmowanie, modyfikowanie i uchwalanie ustaw oraz innych aktów prawnych.</li>
<li> Debaty i dyskusje. Przedstawiciele izby niższej parlamentu biorą udział w debatach nad projektami ustaw i innymi ważnymi kwestiami. Ich zadaniem jest wyrażanie swoich opinii, argumentowanie i prezentowanie stanowisk swojej partii lub frakcji.</li>
<li> Komisje sejmowe. Posłowie są przypisywani do różnych komisji sejmowych, gdzie dokonują szczegółowych analiz projektów ustaw oraz innych zagadnień. Praca w nich pozwala im zgłębiać tematy, które później zostaną poddane głosowaniu na posiedzeniu Sejmu.</li>
<li> Kontakt z wyborcami. Każdy przedstawiciel Sejmu ma obowiązek utrzymywania stałego kontaktu z mieszkańcami swojego okręgu wyborczego, reprezentując ich interesy w parlamencie. Ma on obowiązek przyjmowania opinii, postulatów i wniosków wyborców i ich organizacji, a także zachowanie tajemnicy informatorów.</li>
<li> Prace legislacyjne. Posłowie uczestniczą w tworzeniu i modyfikowaniu prawa poprzez składanie poprawek, dyskusje i głosowanie nad projektami ustaw. Posłowie mają prawo wyrażać swoje stanowisko, zgłaszać wnioski oraz uczestniczyć w podejmowaniu inicjatyw ustawodawczych i uchwałodawczych oraz w dyskusji nad projektami ustaw i uchwał. Interpelacje i zapytania poselskie to dodatkowe narzędzia, które pozwalają na skierowanie pytań do organów władzy wykonawczej. Zasady korzystania z tych praw oraz tryb udzielania odpowiedzi reguluje regulamin Sejmu.</li>
<li> Kontrola władzy wykonawczej. Rolą posłów jest także kontrolowanie działalności rządu. Mogą zadawać pytania, interpelacje oraz uczestniczyć w debatach dotyczących działań władzy wykonawczej.</li>
</ol>
<img loading="lazy" decoding="async" class="alignnone size-large wp-image-1874" src="http://bezpiecznewybory.multisite.lab.nob.pib.nask.pl/wp-content/uploads/sites/5/2023/10/Baza_Wiedzy_2b-1024x557.png" alt="" width="750" height="408" srcset="https://bezpiecznewybory.multisite.lab.nob.pib.nask.pl/wp-content/uploads/sites/5/2023/10/Baza_Wiedzy_2b-1024x557.png 1024w, https://bezpiecznewybory.multisite.lab.nob.pib.nask.pl/wp-content/uploads/sites/5/2023/10/Baza_Wiedzy_2b-300x163.png 300w, https://bezpiecznewybory.multisite.lab.nob.pib.nask.pl/wp-content/uploads/sites/5/2023/10/Baza_Wiedzy_2b-768x418.png 768w, https://bezpiecznewybory.multisite.lab.nob.pib.nask.pl/wp-content/uploads/sites/5/2023/10/Baza_Wiedzy_2b-1536x836.png 1536w, https://bezpiecznewybory.multisite.lab.nob.pib.nask.pl/wp-content/uploads/sites/5/2023/10/Baza_Wiedzy_2b-1568x854.png 1568w, https://bezpiecznewybory.multisite.lab.nob.pib.nask.pl/wp-content/uploads/sites/5/2023/10/Baza_Wiedzy_2b.png 1600w" sizes="(max-width: 750px) 100vw, 750px" />
<h2>Obowiązki senatorów</h2>
<ol>
<li> Udział w pracach Senatu. Senatorowie, tak samo jak posłowie, wybierani w wyborach ogólnych na okres 4 lat, reprezentują interesy wyborców w parlamencie. Ich głównym zadaniem jest uczestnictwo w posiedzeniach Senatu, gdzie analizują projekty ustaw i głosują nad nimi.</li>
<li> Debaty i dyskusje. Przedstawiciele izby wyższej parlamentu biorą udział w debatach nad projektami ustaw, wyrażając swoje opinie i prezentując stanowiska.</li>
<li> Praca w komisjach senackich. Senatorowie są również przypisywani do komisji senackich, gdzie dokładnie analizują projekty ustaw i inne tematy.</li>
<li> Kontakt z wyborcami. Obowiązek pozostawania w stałym kontakcie senatorów z mieszkańcami swojego regionu i reprezentowania ich interesów jest jednym z najistotniejszych w sprawowaniu przez nich urzędu. Reguluje to artykuł 23 ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora, według którego mają oni obowiązek tworzenia biur poselskich i senatorskich.</li>
<li> Praca legislacyjna. Senatorowie uczestniczą w procesie tworzenia prawa, zgłaszając poprawki, dyskutując i głosując nad projektami ustaw. Artykuł 15 ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora zapewnia senatorom prawa pozwalające im wyrażać swoje stanowisko, zgłaszać wnioski, uczestniczyć w inicjatywach ustawodawczych Senatu oraz dyskusjach nad projektem ustaw i uchwał. Zasady korzystania z tych uprawnień oraz tryb udzielania odpowiedzi są określone w regulaminie Senatu.</li>
<li> Kontrola władzy wykonawczej. Podobnie jak posłowie, senatorowie są zobowiązani do kontrolowania działań rządu. Mogą to robić poprzez zadawanie pytań, składanie interpelacji i uczestnictwo w debatach.</li>
</ol>
&nbsp;
<img loading="lazy" decoding="async" class="alignnone size-large wp-image-1873" src="http://bezpiecznewybory.multisite.lab.nob.pib.nask.pl/wp-content/uploads/sites/5/2023/10/Baza_Wiedzy_2a-1024x558.png" alt="" width="750" height="409" srcset="https://bezpiecznewybory.multisite.lab.nob.pib.nask.pl/wp-content/uploads/sites/5/2023/10/Baza_Wiedzy_2a-1024x558.png 1024w, https://bezpiecznewybory.multisite.lab.nob.pib.nask.pl/wp-content/uploads/sites/5/2023/10/Baza_Wiedzy_2a-300x164.png 300w, https://bezpiecznewybory.multisite.lab.nob.pib.nask.pl/wp-content/uploads/sites/5/2023/10/Baza_Wiedzy_2a-768x419.png 768w, https://bezpiecznewybory.multisite.lab.nob.pib.nask.pl/wp-content/uploads/sites/5/2023/10/Baza_Wiedzy_2a-1536x837.png 1536w, https://bezpiecznewybory.multisite.lab.nob.pib.nask.pl/wp-content/uploads/sites/5/2023/10/Baza_Wiedzy_2a-1568x855.png 1568w, https://bezpiecznewybory.multisite.lab.nob.pib.nask.pl/wp-content/uploads/sites/5/2023/10/Baza_Wiedzy_2a.png 1600w" sizes="(max-width: 750px) 100vw, 750px" />
&nbsp;
Źródła:
<ol>
<li><a href="https://www.sejm.gov.pl/prawo/mandat/kon6.htm" target="_blank" rel="noopener">https://www.sejm.gov.pl/prawo/mandat/kon6.htm</a> [dostęp: 25.08.2023 r.]</li>
<li><a href="https://senat.edu.pl/senat/obowiazki-prawa/" target="_blank" rel="noopener">https://senat.edu.pl/senat/obowiazki-prawa/</a> [dostęp: 25.08.2023 r.]</li>
<li><a href="https://www.sejm.gov.pl/prawo/konst/polski/4.htm" target="_blank" rel="noopener">https://www.sejm.gov.pl/prawo/konst/polski/4.htm</a> [dostęp: 31.08.2023 r.]</li>
</ol>

Dowiedz się, czego możemy wymagać od osób reprezentujących nas w parlamencie.

Obowiązki posłów i senatorów

Dezinformacja wyborcza stanowi kluczowe wyzwanie dla współczesnych demokracji, zakłócając zdolność wyborców do podejmowania w pełni świadomych decyzji i podważając zaufanie do instytucji publicznych. W przypadku wyborów samorządowych skala i zasięg dezinformacji są bardziej skoncentrowane na poziomie lokalnym. Ponadto tematyka fałszywych przekazów może dotyczyć konkretnych kwestii, specyficznych dla danego regionu. Kolejnym aspektem, charakterystycznym dla wyborów samorządowych, jest również fakt, że dezinformacja może być rozpowszechniana za pośrednictwem zamkniętych, lokalnych grup na platformach społecznościowych, co może utrudniać jej wykrycie i ograniczanie.
&nbsp;
Niniejszy raport skupia się na problemie dezinformacji w kontekście wyborów samorządowych, które odbyły się w Polsce 07.04.2024 roku (I tura) oraz 21.04.2024 roku (II tura). Uzupełniony jest o kwestie wydarzeń okołowyborczych oraz zagrożeń odnotowanych w czasie kampanii wyborczej. Poprzez analizę odnotowanych linii narracyjnych, trendów i mechanizmów rozpowszechniania dezinformacji, raport wyjaśnia sposób funkcjonowania dezinformacji w przestrzeni informacyjnej.
&nbsp;

Podsumowanie zgłoszeń oraz analiza trendów dezinformacyjnych z okresu wyborów samorządowych 2024 r.

Głosowanie w referendum

Obowiązki posłów i senatorów

Raport z okresu wyborów samorządowych 2024